Terapia dialektyczno-behawioralna (DBT): Dla kogo i jak działa?

Terapia dialektyczno-behawioralna (DBT) jest jednym z najbardziej skutecznych podejść terapeutycznych stosowanych w leczeniu zaburzeń emocjonalnych i behawioralnych. W niniejszym artykule przyjrzymy się, dla kogo jest przeznaczona ta forma terapii oraz jak dokładnie działa.

Co to jest Terapia Dialektyczno-Behawioralna (DBT)?

Terapia dialektyczno-behawioralna (DBT) została opracowana przez dr Marsha Linehan w latach 80. XX wieku jako odpowiedź na potrzeby pacjentów z zaburzeniem osobowości typu borderline (BPD). DBT łączy elementy terapii poznawczo-behawioralnej (CBT) z technikami uważności (mindfulness) oraz akceptacji. Celem DBT jest pomoc pacjentom w radzeniu sobie z intensywnymi emocjami, poprawa relacji interpersonalnych oraz zmniejszenie zachowań autodestrukcyjnych.

Podstawowe założenia DBT

DBT opiera się na kilku kluczowych założeniach:

  • Dialektyka: W DBT dialektyka odnosi się do równoważenia przeciwstawnych sił, takich jak akceptacja i zmiana. Terapeuci pomagają pacjentom zrozumieć, że mogą jednocześnie akceptować siebie takimi, jakimi są, i dążyć do zmiany.
  • Uważność: Techniki uważności pomagają pacjentom skupić się na chwili obecnej, co jest kluczowe w radzeniu sobie z intensywnymi emocjami i stresem.
  • Regulacja emocji: DBT uczy pacjentów, jak rozpoznawać, rozumieć i kontrolować swoje emocje.
  • Efektywność interpersonalna: Pacjenci uczą się, jak skutecznie komunikować się i budować zdrowe relacje z innymi.
  • Tolerancja na stres: Techniki tolerancji na stres pomagają pacjentom radzić sobie z trudnymi sytuacjami bez uciekania się do destrukcyjnych zachowań.

Dla kogo jest przeznaczona DBT?

Chociaż DBT została pierwotnie opracowana dla osób z zaburzeniem osobowości typu borderline, jej skuteczność została potwierdzona w leczeniu wielu innych zaburzeń psychicznych. Oto niektóre z grup, które mogą skorzystać z DBT:

Zaburzenie osobowości typu borderline (BPD)

DBT jest szczególnie skuteczna w leczeniu BPD, które charakteryzuje się niestabilnymi emocjami, impulsywnością, trudnościami w relacjach interpersonalnych oraz skłonnościami do samookaleczeń i myśli samobójczych. Terapia pomaga pacjentom z BPD nauczyć się radzić sobie z intensywnymi emocjami i poprawić jakość życia.

Depresja i zaburzenia lękowe

DBT może być również skuteczna w leczeniu depresji i zaburzeń lękowych. Techniki uważności i regulacji emocji pomagają pacjentom zrozumieć i kontrolować swoje emocje, co może prowadzić do zmniejszenia objawów depresji i lęku.

Zaburzenia odżywiania

Osoby z zaburzeniami odżywiania, takimi jak anoreksja, bulimia czy zaburzenie z napadami objadania się, mogą również skorzystać z DBT. Terapia pomaga im zrozumieć i kontrolować emocje, które prowadzą do niezdrowych nawyków żywieniowych.

Uzależnienia

DBT jest również stosowana w leczeniu uzależnień, zarówno od substancji psychoaktywnych, jak i behawioralnych (np. hazard, internet). Techniki tolerancji na stres i uważności pomagają pacjentom radzić sobie z pokusami i unikać nawrotów.

Jak działa DBT?

DBT składa się z kilku kluczowych komponentów, które razem tworzą kompleksowy program terapeutyczny. Oto główne elementy DBT:

Indywidualna terapia

Indywidualne sesje terapeutyczne są kluczowym elementem DBT. Podczas tych sesji terapeuta i pacjent pracują nad konkretnymi problemami, które pacjent doświadcza w swoim życiu. Terapeuta pomaga pacjentowi zrozumieć i zmienić destrukcyjne wzorce myślenia i zachowania.

Grupowe treningi umiejętności

Grupowe treningi umiejętności są kolejnym ważnym elementem DBT. W grupach pacjenci uczą się i praktykują umiejętności uważności, regulacji emocji, efektywności interpersonalnej i tolerancji na stres. Treningi te odbywają się zazwyczaj raz w tygodniu i trwają kilka miesięcy.

Telefoniczne wsparcie kryzysowe

W DBT pacjenci mają możliwość kontaktu z terapeutą poza sesjami w sytuacjach kryzysowych. Telefoniczne wsparcie kryzysowe pomaga pacjentom radzić sobie z nagłymi trudnościami i unikać destrukcyjnych zachowań.

Konsultacje dla terapeutów

DBT obejmuje również regularne konsultacje dla terapeutów, które mają na celu wsparcie ich w pracy z pacjentami. Konsultacje te pomagają terapeutom radzić sobie z trudnościami, jakie mogą napotkać w trakcie terapii, oraz zapewniają im wsparcie emocjonalne.

Skuteczność DBT

Badania naukowe potwierdzają skuteczność DBT w leczeniu różnych zaburzeń psychicznych. Oto niektóre z najważniejszych wyników badań:

Zmniejszenie objawów BPD

Badania wykazały, że DBT jest skuteczna w zmniejszaniu objawów BPD, takich jak impulsywność, niestabilność emocjonalna, trudności w relacjach interpersonalnych oraz skłonności do samookaleczeń i myśli samobójczych. Pacjenci uczestniczący w DBT zgłaszają poprawę jakości życia i zmniejszenie liczby hospitalizacji.

Poprawa zdrowia psychicznego

DBT jest również skuteczna w leczeniu depresji, zaburzeń lękowych, zaburzeń odżywiania i uzależnień. Pacjenci uczestniczący w DBT zgłaszają zmniejszenie objawów tych zaburzeń oraz poprawę zdrowia psychicznego i jakości życia.

Zmniejszenie zachowań autodestrukcyjnych

DBT pomaga pacjentom zmniejszyć zachowania autodestrukcyjne, takie jak samookaleczenia i próby samobójcze. Techniki regulacji emocji i tolerancji na stres pomagają pacjentom radzić sobie z trudnymi emocjami i sytuacjami bez uciekania się do destrukcyjnych zachowań.

Podsumowanie

Terapia dialektyczno-behawioralna (DBT) jest skutecznym podejściem terapeutycznym, które pomaga pacjentom radzić sobie z intensywnymi emocjami, poprawiać relacje interpersonalne i zmniejszać zachowania autodestrukcyjne. DBT jest przeznaczona dla osób z różnymi zaburzeniami psychicznymi, w tym zaburzeniem osobowości typu borderline, depresją, zaburzeniami lękowymi, zaburzeniami odżywiania i uzależnieniami. Dzięki kompleksowemu podejściu, które obejmuje indywidualną terapię, grupowe treningi umiejętności, telefoniczne wsparcie kryzysowe i konsultacje dla terapeutów, DBT pomaga pacjentom osiągnąć trwałe zmiany i poprawić jakość życia.